چرا ساعت اختراع شد؟ تاریخچه ساعت سازی

انسان‌ها همیشه مجذوب مشاهده‌ی گذر زمان بوده‌اند. از زمان انسان‌های ماقبل تاریخ گرفته تا امروزه که علاقه‌ی شدیدی نسبت به تکنولوژی وجود دارد، دنیای ساعت، ابزارهای زمان سنج بسیار زیادی را به خود دیده است. تا قبل از اختراع ساعت‌های مکانیکی در اواخر قرن 13، ساعت‌های آفتابی و آبی از رایج‌ترین روش‌های مشاهده‌ی زمان بودند.

قرن 13 تا 16 میلادی

اولین ساعت مکانیکی در سال 1275 میلادی در انگلستان اختراع شد. یکی از قدیمی‌ترین ساعت‌هایی که هنوز مشغول به کار است، در کلیسای جامع سالزبری قرار دارد و ساخت آن در سال 1386 میلادی تکمیل شده است. این ساعت هیچ صفحه‌ای ندارد و فقط با زنگ زدن، ساعت را اعلام می‌کند. در اوایل قرن 14 میلادی، سه ساعت مکانیکی در ایتالیا ساخته شد. یکی از آن‌ها، ساعتی نجومی بود؛ دومین ساعت، با زنگ زدن زمان را اعلام می‌کرد؛ سومین ساعت می‌توانست ساعت، زمان طلوع آفتاب و روزهای ماه را نمایش دهد. با گذشت زمان، آهنگران همچنان زنگ‌های بزرگی برای ساعت‌ها می‌ساختند که صدای آن در تمام خانه‌ها و در کل شهر به گوش می‌رسید.

در قرن 16 ام، فلزات برنج، برنز و نقره جایگزین آهن شدند. صنعت ساعت‌سازی سوئیس در دهه‌ی 1540 میلادی متولد شد زیرا در آن زمان، ژان کالونِ اصلاح‌طلب، مردم را از پوشیدن جواهرات منع کرده بود. این قانون باعث شد که جواهرسازان به یک حرفه‌ی دیگر، یعنی ساعت‌سازی، روی بیاورند. در سال 1574 اولین ساعت جیبی دنیا ساخته شد، این ساعت از جنس برنز بود و در پشت و رویش تصاویر مذهبی حک شده بود.

قرن 17 تا 19 میلادی

ساعت پاندولی

ساعت پاندولی در سال 1656 توسط کریستیان هویگنس اختراع شد، اما قبل از آن در سال 1602 توسط گالیله مورد مطالعه قرار گرفته بود. ساعت پاندولی خطای اندازه‌گیری زمان را به 15 ثانیه در روز کاهش داد، در آن زمان میزان خطای اندازه‌گیری در ساعت‌های مکانیکی برابر با 15 دقیقه در روز بود. حرکت این آونگ در محاسبه‌ی گرانش زمین مورد استفاده قرار گرفت. دانشمندان، از جمله ایزاک نیوتن، با بررسی حرکت آونگ و با توجه به نیروهای حرکتی آن موفق شدند که شکل دقیق زمین را اندازه‌گیری کنند. پس از گذشت چندین سال، پاندول فقط برای اهداف علمی مورد استفاده قرار نمی‌گرفت، بلکه در اندازه‌گیری دقیق زمان نیز کاربرد داشت.

ساعت‌های جیبی

ساعت‌های جیبی از اواخر قرن 16 ام تولید شدند اما در ابتدا فقط یک عقربه داشتند که فقط می‌توانست ساعت را نمایش دهد، عقربه‌ی دقیقه‌شمار در سال 1680 میلادی به آن اضافه شد و 10 سال بعد، اولین عقربه‌ی ثانیه شمار به وجود آمد اما تا مدت زیادی مرسوم نبود. ساعت‌های جیبی جایگزین ساعت‌های آویزی شدند. گفته می‌شود که این تغییر زمانی اتفاق افتاد که چارلز دوم انگلیس، جلیقه را به مردم معرفی کرد. از آنجایی که این ساعت‌ها در داخل جیب قرار می‌گرفتند و دیگر آویزی برای محافظت از آن‌ها وجود نداشت، بنابراین به شکل صاف با گوشه‌های خمیده طراحی می‌شدند تا گوشه‌های تیز ساعت در داخل لباس برآمده نشود و به آن آسیب نرساند. در سال 1610 یک شیشه بر روی صفحه‌ی ساعت قرار گرفت تا از عقربه‌های ساعت در برابر آسیب محافظت کند.

مالکیت ساعت

در دهه‌ی 1700 میلادی، داشتن ساعت در میان مردم فراگیر شد. تولیدکنندگان از ساعت‌های ایستاده گرفته تا ساعت‌های تزئینی رومیزی، آن‌ها را در هر شکل و اندازه‌ای تولید می‌کردند. از آنجایی که استفاده از ساعت به امر فراگیری تبدیل شده بود، باعث شد که ساعت‌ها همگام با تکنولوژی روز دنیا توسعه پیدا کنند. چرخ دنگ در سال 1715 معرفی شد و باعث شد که دقت ساعت‌ها  افزایش یابد. در سال 1770 میلادی اولین ساعتی که به صورت اتوماتیک کوک می‌شد توسط آبراهام لوئیس پرلت اختراع شد. در سال 1770، ژان آنتوان لپین موفق شد موتور نازک‌تری را اختراع کند، این موتور نازک به ساعت‌سازان این اجازه را می‌داد که ساعت‌های باریک‌تری بسازند تا راحتتر در جیب قرار بگیرند. “چرخ دنگ اهرمی” که در سال 1759 اختراع شده بود تا 1785 اصلاح شد.این چرخ دنگ در ابتدا در بریتانیا مورد استفاده قرار گرفت زیرا ساعت‌سازان سوئیسی تا اواخر دهه‌ی 1800 میلادی از چرخ‌دنگ‌های استوانه‌ای استفاده می‌کردند.

تولید انبوه

با پیشرفت تکنولوژی در قرن 19 میلادی، تولید کنندگان توانستند سیستم خودشان را توسعه دهند و ابزارها و ماشین‌آلاتشان را بیشتر کنند. تولید انبوه در ایالات متحده و در درجه‌ی اول در ایالت‌های ماساچوست و کنتیکت، توسعه یافت. در تولید انبوه ساعت‌های جیبی، از مواد ارزان‌تری استفاده می‌شد و همین باعث شد که این ساعت‌ها برای اولین بار در دسترس افراد عادی قرار بگیرند. این تولید انبوه حتی نحوه‌ی کوک کردن ساعت‌های جیبی را نیز تغییر داد. از حدود سال 1860 میلادی به بعد، کوک کلیدی جای خود را به کوک بی‌کلید داد. کوک بی کلید به این معنی است که ساعت‌های جیبی به صورت دستی و به وسیله‌ی دسته‌ی کوکی که بر روی ساعت قرار داشت کوک می‌شدند و دیگر برای کوک شدن به کلید نیاز نداشتند.

ساعت های مچی

اولین ساعت مچی جهان در سال 1812 در دستان ملکه‌ی ناپل قرار گرفت. البته این ساعت‌ها در سال 1570 معرفی شده بودند اما در آن زمان با نام ساعت دستی شناخته می‌شدند. ساعت مچی‌ها در ابتدا مخصوص زنان بودند زیرا بستن ساعت بر روی مچ دست، آن را در معرض آسیب قرار می‌داد و به همین دلیل بود که مردان از ساعت جیبی استفاده می‌کردند. ساعت مچی‌های مردانه در ارتش محبوب شدند. در سال 1880 کنستانت جرارد از شرکت جرارد پرگو، دو هزار ساعت مچی را برای افسران نیروی دریایی آلمان به تولید انبوه رساند. آلبرتو سانتوس دومون، هوانورد برزیلی، به دنبال ساعتی بود که با استفاده از آن بتواند زمان پروازش را بسنجد و در عین حال بتواند هر دو دستش را بر روی کنترل‌‌های هواپیما نگه دارد. او به سراغ دوست خوبش لوئی کارتیه رفت تا چاره‌ای برایش بیاندیشد. کارتیه به همراه ادموند ژیگرِ ساعت ساز، ساعت مچی سانتوس را ایجاد کردند، این ساعت مچی که توسط سانتوس دومون در حین پروازهایش پوشیده شده بود، به ساعت محبوبی تبدیل شد.

جنگ جهانی اول

در طول جنگ جهانی اول، استفاده از ساعت جیبی باعث می‌شد که سربازان نتوانند تمام تجهیزاتشان را با خود حمل کنند. بنابراین برای این که دست سربازان خالی باشد، به آن‌ها ساعت مچی‌هایی داده بودند که “trench” (به معنای سنگر) نام داشت. این ساعت‌مچی‌ها از موتور ساعت‌های جیبی استفاده می‌کردند، برخی از برندها دسته‌ی کوک آن را در موقعیت ساعت 12 قرار داده بودند و برخی دیگر جای آن را به موقعیت ساعت 3 تغییر داده بودند. این ساعت‌های بندهای چرمی داشتند و عملیات و حملات نظامی را به شکل دقیقی هماهنگ می‌کردند. ساعت مچی به یکی از لوازم مخصوص افسران حاضر در جنگ تبدیل شده بود. آن‌ها مجبور بودند که یک ساعت مچی شب نما با شیشه‌ی کریستالی نشکن داشته باشند، و به جای اینکه ارتش این ساعت‌ها را برای سربازان تأمین کند، هر شخص موظف بود که خودش ساعتش را تهیه کند. از آنجایی که هر کسی باید شخصاً ساعت خود را می‌خرید، تبلیغات زیادی در این زمینه انجام شد و این تبلیغات در همه جا به چشم می‌خوردند و همین امر به محبوب شدن ساعت‌ مچی‌ها کمک کرد.

تحولات اخیر

در سال 1930 اولین ساعت کرنوگراف به نام شرکت ساعت سازی بریتلینگ به ثبت رسید، البته کرنومتر در اصل در دهه‌ی 1770 میلادی اختراع شده بود. اما ساعت کرنوگراف که شبیه به کرنومتر است، علاوه بر ثبت زمان می‌تواند ساعت را نیز نمایش دهد. ساعت‌های الکتریکی در دهه‌ی 50 میلادی معرفی شدند. عقربه‌های این ساعت‌ها به صورت مکانیکی حرکت می‌کردند، اما رقاصک ساعت، انرژی خود را از یک سیم‌پیچ (سلونوئید) تأمین می‌کرد. سلونوئید، سیم نازکی است که به دور یک هسته‌ی فلزی پیچیده شده و با عبور جریان الکتریکی از میان این سیم، میدان مغناطیسی در اطراف آن ایجاد می‌شود. این ساعت‌های الکتریکی نشانه‌ای از اختراع ساعت‌های کوارتز در سال 1969 بودند. در ساعت‌های کوارتز تمام قطعات متحرکی که در داخل ساعت‌های مکانیکی وجود دارد حذف شده و به جای آن‌ها یک باتری قرار گرفته است. این بدان معنا است که این ساعت‌ها در برابر ضربه مقاوم تر هستند و بدون نیاز به روغن کاری و تمیز کاری، زمان دقیق‌تری را به شما نشان می‌دهند. این ساعت‌ها به جای استفاده از کوک اتوماتیک، به وسیله‌ی مداری که از یک باتری تغذیه می‌کند کار می‌کنند. ساعت‌های کوارتز برای شمارش زمان به جای استفاده از چرخ‌دنده‌ها، از شمارنده‌های دیجیتال استفاده می‌کنند، امروزه نیز ساعت‌های کوارتز به همین شیوه عمل می‌کنند.

ساعت‌های غیر کوارتزی هنوز هم تولید می‌شوند و بیشترشان توسط برندهای لوکس سوئیسی ساخته می‌شوند. بسیاری از این ساعت‌ها به صورت دستی ساخته می‌شوند و از صفحه‌ی ساعت گرفته تا کوچکترین پیچ‌های آن، همه فقط با دست مونتاژ می‌شوند. تولید این ساعت‌ها نوعی هنر است و افراد زیادی از این آثار هنری برخوردار نیستند.

آینده‌ی ساعت‌ها

نقره، استیل ضد زنگ و طلا، در زمان‌های گذشته نیز فلزات رایجی بودند که در ساخت ساعت به کار می‌رفتند. شرکت‌های ساعت‌سازی از تیتانیوم و فیبر کربن و همچنین از آلومینیوم و پلاتین در ساخت بدنه‌ی ساعت‌هایشان استفاده کرده‌اند. امروزه در ساخت ساعت‌ها از مواد پیشرفته‌تری مثل سیلیکون و سرامیک نیز استفاده می‌شود. برخی از این مواد به بدنه‌ی ساعت محدود نمی‌شوند و در موتور ساعت نیز یافت می‌شوند.

ساعت‌ها همیشه همگام با تکنولوژی و اختراعات روز دنیا پیش می‌روند، ساعت‌های کوارتز و ساعت‌‌های الکتریکی در چند دهه‌ی اخیر این موضوع را به ما ثابت کرده‌اند. اخیراً با گسترش فناوری رایانه‌ها و تلفن‌های همراه، شرکت‌ها در حال آزمایش “ساعت‌های هوشمند” هستند. این ساعت‌ها فقط مخصوص شرکت‌های ساعت سازی نیستند، بلکه شرکت‌های نرم‌افزاری نیز زمان زیادی را برای تحقیق درمورد میکرو تکنولوژی به کار رفته در این ساعت‌ها، صرف کرده‌اند. شرکت اپل، ساعت iWatch را معرفی کرده است و همچنین ساعت‌های هوشمند Google Watch و Android Wear نیز به بازار عرضه شده‌اند. بسیاری از برندهای لوکس ساعت‌سازی برای این که از این ساعت‌های هوشمند عقب نمانند، تکنولوژی هوشمند مخصوص به خود را معرفی کرده‌اند. شرکت IWC اخیراً اطلاعاتی را درمورد تکنولوژی IWC connect منتشر کرده است، IWC connect ابزار دیجیتالی است که به بند ساعت متصل می‌شود و در داخل خود ساعت به کار نمی‌رود (به این ترتیب فعالیت‌های شما را ثبت می‌کند و صفحه‌ی ساعتتان را نیز اشغال نمی‌کند). شرکت تگ هویر نیز اعلام کرده است که برای ساخت یک ساعت هوشمند با شرکت‌های گوگل و اینتل همکاری می‌کند. برندهایی مثل مون بلان، فردریک کنستانت، آلپینا، مونداین و مووداو نیز اعلام کرده‌اند که در حال ساخت ساعت هوشمند هستند.

ساعت‌های مکانیکی یک بار به خاطر جنون ساعت‌های کوارتز تا مرز نابودی پیش رفتند، اما دوباره به زندگی بازگشتند. با وجود تمام این پیشرفت‌ها، باز هم ساعت‌های مکانیکی ماندنی هستند و از بین نمی‌روند. در ساخت این ساعت‌ها و در موتور مکانیکی آن‌ها، زیبایی‌ای وجود دارد که مردم را به خود جذب می‌کند. چنین چیزی در دنیای کلکسیونرهای ساعت‌های قدیمی به وضوح دیده می‌شود، زیرا این افراد به دنبال ساعت‌های کلاسیکی هستند که قبل از ظهور تکنولوژی تولید شده‌ باشند. این تکنولوژی‌های جدیدی که امروزه به وجود آمده‌اند به ما کمک می‌کنند تا بتوانیم در مسیرهای پیش‌بینی نشده‌ و دور از دسترس دنیای ساعت‌سازی کاوش کنیم.