بادوام، شیک و همیشگی: داستان پشت ساعت‌های استیل ضد زنگ چیه؟
تا حالا فکر کردین چرا استیل ضد زنگ به ماده استاندارد در دنیای ساعت تبدیل شده؟ جواب واضحش اینه که یه فلز محکمه که در برابر فرسودگی روزمره، زنگ زدگی و خوردگی مقاومه. اما چطور شد که شروع به استفاده از استیل ضد زنگ کردیم و از چه زمانی؟ بیاین عقربه‌های ساعت رو به عقب برگردونیم و جواب‌ها رو پیدا کنیم!
تاریخچه ساعت‌های استیل ضد زنگ
برای پیدا کردن ریشه‌های استیل ضد زنگ، لازم نیست خیلی به عقب برگردیم. در حالی که استفاده از فولاد معمولی به حداقل ۳۲۶ سال قبل از میلاد برمی‌گرده، استیل ضد زنگ فقط به اوایل قرن بیستم می‌رسه. اگه با مواد آشنا باشین، احتمالاً می‌دونین که فولاد در واقع آلیاژی از آهن و کربنه. اما برای دستیابی به ویژگی‌های خاص استیل ضد زنگ، باید فرمول رو تغییر بدین. مقاومت استیل ضد زنگ در برابر خوردگی از اضافه کردن کروم به دست میاد. می‌تونین مواد مختلف دیگه‌ای مثل نیکل، مولیبدن، تیتانیوم، نیوبیوم و منگنز هم اضافه کنین تا مقاومت در برابر خوردگی رو بیشتر کنین و خواص دیگه‌ای بهش بدین. محصول نهایی، فولادیه که به خاطر استحکام، مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت تمیز شدن و پولیش شدن شناخته شده.
استیل ضد زنگ در دهه ۱۹۱۰ وارد دنیای ساعت‌ها شد و بعد از سقوط وال استریت در سال ۱۹۲۹، که تقاضا برای ساعت‌های طلا و نقره به شدت کاهش پیدا کرد، رونق گرفت. در نتیجه، ساعت‌های استیل ضد زنگ که تولیدشون ارزون‌تر بود، اومدن تا این خلأ رو پر کنن. در ابتدا، سختی استیل ضد زنگ یه چالش برای ماشینکاری به حساب می‌اومد. اما وقتی ساعت‌سازها بر این مشکل غلبه کردن، استیل ضد زنگ به ماده اصلی اونها تبدیل شد.
ترکیب‌های مختلف استیل ضد زنگ
اگه طرفدار ساعت باشین، احتمالاً شماره‌های ۳۱۶L یا ۹۰۴L رو توی توضیحات دیدین. این شماره‌ها به آلیاژهای خاص و ویژگی‌هاشون اشاره می‌کنن: استیل ضد زنگ ۳۱۶L و ۹۰۴L. هر دو نوع جزو چیزی هستن که به عنوان استیل ضد زنگ آستنیتی شناخته میشه، یعنی گروهی از آلیاژهای استیل ضد زنگ که ساختار کریستالی یکسانی دارن.
بزرگترین تفاوت بین این دو نوع اینه که ۹۰۴L درصد بالاتری از نیکل و کروم داره و مس هم توش هست. این باعث میشه ۹۰۴L نسبت به ۳۱۶L مقاومت بیشتری در برابر خوردگی داشته باشه و در برابر اسید هم مقاوم‌تر باشه. به خاطر سطح بالاتر کروم، وقتی پولیش میشه ظاهر براق‌تری هم داره. اگرچه گاهی تصور میشه که ماشینکاریش سخت‌تره، اما در واقع اینطور نیست، چون ۳۱۶L در واقع از این دو ماده سخت‌تره.
اگرچه تعداد برندهای ساعتی که از استیل ضد زنگ ۹۰۴L استفاده می‌کنن رو به افزایشه، رولکس یکی از اولین برندهایی بود که از این ماده استفاده کرد و واقعاً استفاده از اون رو توی ساعت‌های خودش جشن می‌گیره. البته رولکس، رولکس نبود اگه یه اسم اختصاصی برای این ماده نمی‌ذاشت: اویستراستیل. رولکس به طور گسترده‌ای استفاده از استیل ضد زنگ ۹۰۴L رو تبلیغ می‌کنه، و توی یکی از کمپین‌هاش ادعا می‌کنه “در رولکس، استیل یک فلز گرانبهاست.” واقعاً بازاریابی هوشمندانه‌ایه، مخصوصاً وقتی در نظر بگیرین که استیل ضد زنگ ۹۰۴L چقدر گرون‌تره.
یکی از نقاط ضعف استیل ضد زنگ ۹۰۴L واکنشیه که افراد حساس به نیکل بهش نشون میدن. این اتفاق با استیل ۳۱۶L که نیکل خیلی کمتری داره، کمتر میفته. اما اگه می‌خواین کاملاً مطمئن باشین که واکنش آلرژیک نشون نمی‌دین، بهترین گزینه یه ساعت تیتانیومیه. تیتانیوم علاوه بر اینکه از استیل ضد زنگ سبک‌تره، حساسیت‌زایی کمتری هم داره.
پولیش کنیم یا نه؟
از نظر نگهداری و مراقبت، استیل ضد زنگ ماده‌ایه که واقعاً یه عمر براتون دووم میاره. البته، مشخصه که در برابر فرسایش و استهلاک کلی هم مصون نیست. همه‌مون خراش‌ها و فرورفتگی‌هایی که ساعت‌های استیل ضد زنگ به مرور زمان پیدا می‌کنن رو می‌شناسیم، پس خیلی خوبه که میشه اونها رو پولیش کرد و به درخشش اولیه‌شون برگردوند. با این حال، خیلی از طرفدارای ساعت نمی‌خوان ساعتی داشته باشن که زیادی پولیش شده باشه. اگه زیاده‌روی بشه، پولیش کردن می‌تونه انحنای قاب رو تغییر بده و در نتیجه شکل اصلی ساعت رو عوض کنه.
اما چرا باید یه ساعت قدیمی رو پولیش کنیم، وقتی یه داستان عالی رو تعریف می‌کنه؟ من یکی از اون آدم‌هایی هستم که عاشق ظاهر بعضی ساعت‌های قدیمی هستم وقتی کلی خط و خش دارن. این بهشون شخصیت اضافه می‌کنه. یه نمونه عالی، یه رولکس GMT-Master مدل ۱۶۷۵ قدیمی از دهه ۱۹۶۰ با بزل رنگ و رو رفته، بند فرسوده و قاب ضربه خورده‌ست. امگا اسپیدمستر “مون‌واچ” هم یکی دیگه از ساعت‌هاییه که بعد از ضربه خوردن عالی به نظر می‌رسه. ساعت‌های غواصی قدیمی سیکو از جنس استیل ضد زنگ هم با خراش و فرورفتگی عالی به نظر می‌رسن.
آینده برای ساعت‌های استیل ضد زنگ چه چیزی در انتظار داره؟
فعلاً، استیل ضد زنگ استاندارد صنعت برای ساعت‌های لوکسه و حدس من اینه که تا مدتی هم همینطور می‌مونه. با این حال، توی سال‌های اخیر شاهد افزایش شدید استفاده از مواد سبک مثل تیتانیوم، کربن و سرامیک بودیم.
بعضی از سنت‌گراهای دنیای ساعت خوششون نمیاد که نمی‌تونن وزن ساعت‌های ساخته شده از این مواد رو روی مچشون حس کنن. یه کم سنگینی به بعضی از پوشنده‌ها این اطمینان رو میده که دارن یه ساعت می‌پوشن. به همین خاطر، همیشه بازاری برای ساعت‌های استیل ضد زنگ وجود خواهد داشت و همین برای فلزات گرانبها هم صادقه. خوبه که بدونیم می‌تونیم در سال‌های آینده از ساعت‌های فوق‌العاده استیل ضد زنگ لذت ببریم.
