هر آنچه باید در مورد ساعت های طلایی بدانید

گاهی اوقات به نظر می‌رسد که ما دانشی ذاتی از طلا داریم. طلا برای هزاران سال جزئی ضروری از تاریخ انسان بوده است زیرا جزئی ضروری در تجارت، هنر، علم و یا حتی تکنولوژی مدرن است. با اولین نگاه به این فلز زرد درخشان، شگفتی آن را درونمان حس می‌کنیم. حتی به طور غریزی می‌فهمیم که طلا ارزشمند است؛ عوامل بسیار زیادی را باید در هنگام مواجهه با ساعت طلا در نظر بگیرید.

تاریخ انسان دررابطه‌با طلا همیشه مبهم بوده است، زیرا سیستم تجاری بسیار قبل‌تر از زبان نوشتاری وجود داشته است. اما، قدیمی‌ترین آثار باستانی طلا در بلغارستان یافت شد که قدمت آن به 4600-4200 قبل از میلاد باز می گردد. منابع طبیعی زیادی وجود ندارند که بتوانند با طلا به عنوان واحد پولی رقابت کنند. طلا به حدی کمیاب است که نمی‌توانید آنرا در بیرون به صورت رایگان پیدا کنید؛ اما تهیه و خالص سازی آن آسان ولی بسیار هزینه‌بر است. این فلز بسیار نرم و چکش خوار است که ضرب سکه و ساخت جواهرات را آسان می‌سازد. دومین فلز با کمترین  واکنش پذیری است درست بالای پلاتین که به این معنی است که چه از آن استفاده کنید و یا آن را در انبار ذخیره کنید، احتمال تجزیه و انحلال آن بسیار کم است.

وقتی فلزی مانند طلا ارزشمند است، سخن از اهمیت خلوص گزافه‌گویی نخواهد بود. وقتی مردم برای یک شمش طلا پول می‌دهند نمی‌خواهند که سهواً پول برای فلزات دیگر بدهند (داخل شمش فلزات دیگر باشد). طلای خالص به نام شمش طلا شناخته می‌شود که خلوص حداقل 99.5% را تضمین می‌کند. زمان تبدیل آن به جواهرات مثل قاب ساعت یا دستبند، طلای خالص غیرقابل استفاده است زیرا بسیار نرم است. اینطور نیست که سریع در دستتان خرد شود ولی خراش برمی‌دارد و به سرعت شکلش را از دست می‌دهد. به این دلیل طلا با دیگر فلزات ترکیب می‌شود تا آلیاژی با استحکام کافی دربرابر فرسودگی ایجاد شود. خلوص کمتر با قیراط بیان می‌شود، در بازه‌ای که 24 قیراط طلای خالص است. برای مثال طلای 12 قیراط معادل محتوای 50 درصد طلا و 18 قیراط معادل محتوای 75 درصد طلا است.

متداول‌ترین درصدهای خلوص طلا که در ساعت‌سازی استفاده می‌شود 9، 14 و 18 قیراط است. برای کمک به شناسایی فلز، نشانی روی آن حک می‌شود که یا مستقیم قیراط را بیان می‌کند یا عددی را نشان می‌دهد که مربوط به درصد خلوص است. ساعت 9 قیراط با عدد 375 نشان گذاری می‌شود که نشانگر 37.5 درصد وزن طلا است؛ عدد 585 برای 14 قیراط و عدد 750 برای 18 قیراط است. باور عمومی غلطی وجود دارد که سختی و بنابراین مقاومت دربرابر خراشیدگی زمانی که زیاد است یعنی مقدار طلا کمتر است. این گفته حقیقت ندارد زیرا این عوامل به فلزهای استفاده شده در ساخت آلیاژ مربوط است. زمانی‌ که تولید کننده، طلای 9 قیراطی می‌سازد، آنها به احتمال زیاد از فلزهای ارزان‌تر مثل مس در عوض فلزی گران مثل پالادیوم استفاده می‌کنند. سختی طلای 9 قیراط در مقیاس ویکرز بین 80 تا 120 است اما طلای 18 قیراط مقدار مناسبی سخت‌تر است بین 135 تا 165.

14 قیراط از لحاظ سختی از همه بیشتر است که بسته به آلیاز می‌تواند سختی بین 140 تا 230 داشته باشد.

مزیت دیگر آلیاژسازی طلا این است که رنگ نهایی محصول انتخابی است. البته که زردی طلا بیشترین چشم نوازی را دارد و اکثر آلیاژها سعی بر کسب آن درخشش طلای خالص را دارند. در 200 سال گذشته صنعت فلزکاری دیگر طیف‌های رنگی را نیز محبوب ساخته است مثل رزگلد که رنگی صورتی‌تر و مسی مانند دارد و رنگ وایت گلد (طلای سفید) که از رنگ زرد بسیار کم‌رنگ تا سفید که به‌راحتی با فولاد یا پلاتین اشتباه گرفته می‌شود موجود است. عموما طلای 9 قیراط از دیگر قیراط‌ها متنوع‌تر است زیرا تقریبا دو سوم وزن آن فلزات دیگر است؛ اما حتی می توان طلای 18 قیراط را به صورت کاملا سفید ساخت. درکنار مزایای طلای سفید که شامل پنهان‌ سازی ظاهری طلا و امنیت است؛ این طلا عموما سخت‌تر است و مقاومت بیشتری در برابر خط خش نسبت به موارد زرد یا صورتی (رزگلد) دارد.

رنگ‌های کمیاب‌تری از طلا نیز در جواهرسازی سازی تولید شده‌اند؛ اما هنوز به صنعت ساعت‌سازی راه نیافته‌اند. طلای سبز که همچنین به نام الکتروم نیز شناخته می‌شود آلیاژ طلا و نقره 18 قیراطی است که ریشه‌ای تاریخی دارد. با مقداری کم از مس و کادمیوم می‌توان رنگ سبز تیره منحصربه فردی را کسب کرد. طلای بنفش نیز زیبا است، ولی از لحاظ فنی ترکیب بین فلزی است و به دلایل پیچیده‌ای آلیاژ حساب نمی‌شود. خوشبختانه یک برند ساعت ریسک پذیر قرار است در آینده نزدیک از این مواد غیر متداول در قاب ساعت استفاده کند؛ اما در حال حاظر خوب است که بدانید طلا در هنگام ترکیب با دیگر فلزات به چه صورت در خواهد آمد.

تا این قسمت در مورد آلیاژهای کاملاً طلا صحبت کرده‌ایم. اما اکثر ساعت‌های طلا، کاملاً طلا نیستند؛ بنابراین باید با انواع مختلف روکش و آبکاری آشنا شوید. هر قاب ساعتی که با طلا آبکاری شده باشد هدفش صرفاً گول‌زدن شما برای اینکه فکر کنید کاملاً طلا است نیست و آبکاری طلا به‌عنوان جایگزین اقتصادی طلا از زمان دوره ویکتوریایی صده 1800 میلادی وجود داشته است. در حقیقت با آبکاری طلا، لایه نازکی از طلا برروی فلزی پایه که معمولا برنج یا فولاد است قرار داده می‌شود. لایه آبکاری شده معمولا حدود 20 میکرون ضخامت دارد که معمولا چندین سال قبل از سایش مناطق دارای سایندگی بالا ماندگاری دارند و بعد از سایش فلز زیر آبکاری پیدا می شود. اضافه سازی آبکاری طلا به نام‌های روکش طلا، gold-capped یا gold-filled شناخته می‌شود. روکش طلا با ضخامت‌های متفاوتی وجود دارد که معمولا تا 120 میکرون ضخامت دارد. این عمل تکنیک محبوبی در دهه 40، 50 و 60 بود و معمولا این ضخامت تا 10 سال ماندگاری داشت قبل از اینکه فلز زیر طلا معلوم شود.

در ساعت‌های مدرن و با استانداردهای کیفی فعلی، آبکاری طلا ماندگاری کافی را ندارد. امروزه رنگ‌های طلای متالیک به‌احتمال زیاد با استفاده از پوشش PVD که همچنین IP یا آبکاری یونی نامیده می‌شود به دست می‌آیند. PVD یا انباشت بخار فیزیکی در خلأ انجام می‌شود. طلا در دمای بالا بخار می‌شود و بعد در سطح مولکولی با بارهای الکتریکی به قاب ساعت متصل می‌شود. محصول نهایی تا زمانی که خراش سختی برندارد تا آخر عمر ماندگاری دارد. گفته می‌شود که پوشش PVD نسبت به هر نوع طلای کاملی بیشترین مقاومت در برابر خراشیدگی را دارد و مقیاس سختی ویکرز آن بین 1500 تا 4500 است. برای مقایسه حتی فولاد ضد زنگ 316 لیتر سختی بین 140 تا 240 ویکرز دارد.

اکنون که با انواع اصلی ساعت‌های طلا آشنا شده‌اید، به شما نحوه تشخیص آن‌ها را با یک نگاه می‌گویم. در اکثر موارد سرنخ‌های زیادی وجود دارد. اکثر ساعت‌های طلای آبکاری شده دارای قاب پشتی ساده و با فولاد ضدزنگ هستند که این کار روش دیگری برای کاهش هزینه است و ظاهر ساعت را در هنگام پوشیدن دستخوش تغییر نمی‌کند. اگر قاب ساعت مجلل‌تر و با طلای بیشتری است احتمال دارد که قاب پشتی نیز طلایی باشد. حتی اکثر ساعت‌ها نشان و علامت‌های مشخصی دارند که محل ساخت را بیان می‌کند. این علامت‌ها ممکن است؛ مثلاً به‌صورت GF14 مخفف شود که نشانگر مقادیر طلای 14 قیراط است. اگر قاب ساعت حاوی طلا باشد مهری روی آن حک شده که فقط قیراط را بیان می‌کند.

بعضی قاب‌های ساعت پنهان‌کار تر هستند و از چندین نشان کوچک استفاده می‌کنند که باید آنها را یادگیرید. ممکن است عدد 750 بیاید که نشان دهنده خلوص 18 قیراط است و نزدیک آن عدد µ20 باشد که نشانگر 20 میکرون ضخامت طلای آبکاری شده است.

اگر هنوز شک دارید یا هیچ نشانی روی قاب وجود ندارد، باید ساعت را باز کنید. به‌تازگی یک ساعت یونیورسال ژنو با قیمت 7 دلار را در بازارچه خیریه پیدا کردم و نمی‌دانستم که از طلای 18 قیراط ساخته شده تا اینکه ساعت را باز کردم و نشان آنرا را دیدم. تمامی برندها مهرشان را اینگونه پنهان نمی‌کنند اما این کار بیشتر در بین ساعت‌های سبک قدیمی زنانه مرسوم است. اگر نمی‌توانید قاب را باز کنید مثلا اگر در مغازه هستید و ابزاری ندارید با مقداری حدس و گمان بزنید. ته رنگ طلایی چگونه است؟ اگر بسیار به زردی یا سبز متمایل باشد نشانگر آبکاری بودن آن است. آیا نقطه‌ای حاکی از پوشیدن ساعت دیده می‌شود؟ محل اتصال با بند یا نزدیک پیچ تنظیم بهترین محل برای مشاهده سایش آبکاری طلا است. اگر ساعت خط وخش شدید و زیادی دارد ولی فلز زیرین طلا مشاهده نمی‌شود، این نشناگر خوبی است که ساعت تماما از طلا است.

با این دانش شما در چشم به‌هم‌زدن قادر به تشخیص ساعت طلا خواهید بود. دانش درباره برندهای ساعت سوئیسی نیز در این حیطه کاربرد بسیار دارد و شما به‌سرعت تشخیص می‌دهید که کدام برندها احتمالاً ساعت تماماً طلا می‌سازند. چند هفته پیش در حال جست‌وجوی آنلاین موجودی یک فروشگاه بودم که به ساعت زنانه مارک Felca با قیمت 15 دلار برخوردم و در تبلیغ نوشته شده بود که کار نمی‌کند. عکس‌های آن تار و با کیفیت پایین بودند اما می‌توانستم تشخیص دهم که قاب پشتی آن طلایی است. تمام ساعت‌های طلای آبکاری شده برند Felca که دیده بودم، قاب پشتی نقره ای داشتند بنابراین ریسک را قبول کردم و آنرا خریدم. وقتی که ساعت رسید با اشتیاق قاب پشتی آنرا که ساده و بی نشان بود را باز کردم و هیچ نشانی درون قاب نیز وجود نداشت. اما وزنش زیر 3 گرم بود که بسیار سنگین تر از ساعت‌های با پایه فلزی در این اندازه است. با اطمینان به یک جواهرساز گفتم که با دستگاه XRF آنرا اسکن کند و معلوم شد که تماما طلای 9 قیراط است و حدود 100 دلار ارزش دارد!!!.