اشعه UV و عینک آفتابی: چطور از چشمهاتون محافظت کنید
احتمالاً میدونید که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش (UV) خورشید میتونه باعث آفتابسوختگی و سرطان پوست بشه. اما آیا میدونستید که UV میتونه به چشمهاتون هم آسیب برسونه؟
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه UV خورشید با مشکلات جدی چشمی مختلفی در ارتباطه، از جمله آب مروارید، تباهی ماکولا، پینگوکولا، ناخنک و التهاب قرنیه ناشی از نور.
محافظت از چشمها در برابر UV
برای محافظت از چشمهاتون در برابر تشعشعات مضر خورشید، باید هر وقت که در طول روز بیرون هستید، عینک آفتابی که ۱۰۰ درصد UV رو مسدود میکنه بزنید. چشمهای شما حتی در روزهای ابری هم به محافظت نیاز دارن، چون اشعههای مضر UV خورشید میتونن از لایه ابر عبور کنن.
قابهای عینک آفتابی که دور چشم رو میگیرن و حالت پوششی دارن، بهترین محافظت رو ارائه میدن چون میزان نور خورشیدی که از همه جهات به چشمهاتون میرسه رو محدود میکنن.
UV چیه؟
اشعه فرابنفش (UV) انرژی بیشتری داره و در محدوده نور مرئی قرار نمیگیره. در طیف الکترومغناطیسی، امواج رادیویی کمترین انرژی و پرتوهای گاما بیشترین انرژی رو دارن.
با اینکه خیلیها به تشعشعات فرابنفش میگن “نور UV”، این اصطلاح از نظر فنی درست نیست چون شما نمیتونید اشعه UV رو ببینید. تشعشعات فرابنفش نامرئی هستن.
سه دسته تشعشعات UV وجود داره:
UVC
اینها پرانرژیترین اشعههای UV هستن و میتونن بالقوه مضرترین اشعهها برای چشمها و پوست شما باشن. خوشبختانه، لایه اُزن جو تقریباً تمام اشعههای UVC رو مسدود میکنه.
اما این به این معنی هم هست که نازک شدن لایه اُزن میتونه باعث بشه اشعههای UVC پرانرژی به سطح زمین برسن و مشکلات سلامتی جدی مرتبط با UV ایجاد کنن.
اشعههای UVC طول موجهایی بین ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانومتر (nm) دارن.
UVB
اشعههای UVB طول موجهای کمی بلندتر (۲۸۰-۳۱۵ نانومتر) و انرژی کمتری نسبت به اشعههای UVC دارن. این اشعهها تا حدی توسط لایه اُزن فیلتر میشن، اما بعضی از اونها هنوز به سطح زمین میرسن.
در دوزهای کم، تشعشعات UVB تولید ملانین (رنگدانه پوست) رو تحریک میکنن و باعث تیره شدن پوست و برنزه شدن میشن.
اما در دوزهای بالاتر، اشعههای UVB باعث آفتابسوختگی میشن که خطر سرطان پوست رو افزایش میده. اشعههای UVB همچنین باعث تغییر رنگ پوست، چین و چروک و سایر علائم پیری زودرس پوست میشن.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض تشعشعات UVB خورشید همچنین با تعدادی از مشکلات چشمی مرتبطه، از جمله پینگوکولا، ناخنک و التهاب قرنیه ناشی از نور (که بهش “کوری برفی” هم میگن).
از اونجایی که به نظر میرسه قرنیه ۱۰۰ درصد اشعههای UVB رو جذب میکنه، این نوع تشعشعات UV احتمالاً باعث آب مروارید و تباهی ماکولا نمیشن که در عوض با قرار گرفتن در معرض UVA مرتبط هستن.
UVA
اشعههای UVA به اشعههای نور مرئی نزدیکتر هستن و انرژی کمتری نسبت به اشعههای UVB و UVC دارن. اما اشعههای UVA میتونن از قرنیه عبور کنن و به عدسی و شبکیه داخل چشم برسن.
قرار گرفتن بیش از حد در معرض تشعشعات UVA با ایجاد انواع خاصی از آب مروارید مرتبط شده و تحقیقات نشون میده که اشعههای UVA ممکنه در ایجاد تباهی ماکولا نقش داشته باشن.
عوامل خطرناک UV
شاخص UV که توسط سازمان حفاظت محیط زیست و سرویس ملی هواشناسی طراحی شده، یک سیستم هشدار کدبندی شده رنگی رو برای آگاه کردن مردم از خطرات بیرون بودن در روزهای خاص ارائه میده.
هر کسی که وقت زیادی رو بیرون میگذرونه در معرض خطر مشکلات چشمی ناشی از تشعشعات UV قرار داره. میزان واقعی تشعشعات UV که شما در فضای باز دریافت میکنید به چند عامل بستگی داره، از جمله:
- موقعیت جغرافیایی: قرار گرفتن در معرض UV در مناطق گرمسیری نزدیک خط استوا زمین بیشتره. هر چه از خط استوا دورتر باشید، خطر کمتری تهدیدتون میکنه.
- ارتفاع: قرار گرفتن در معرض UV در ارتفاعات بالاتر بیشتره.
- زمان روز: قرار گرفتن در معرض UV وقتی خورشید در آسمان بالاست بیشتره، معمولاً بین ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر.
- محیط: قرار گرفتن در معرض UV معمولاً در فضاهای باز بیشتره، مخصوصاً وقتی سطوح بازتابنده مثل برف و شن وجود دارن. در واقع، قرار گرفتن در معرض UV وقتی اشعههای UV از برف منعکس میشن میتونه تقریباً دو برابر بشه. قرار گرفتن در معرض UV در محیطهای شهری، جایی که ساختمانهای بلند خیابونها رو سایه میاندازن، کمتر محتمله.
- داروها: بعضی داروها مثل تتراسایکلین، داروهای سولفا، قرصهای ضد بارداری، داروهای ادرارآور و آرامبخشها میتونن حساسیت بدن شما به تشعشعات UV رو افزایش بدن.
اندازهگیری اشعههای فرابنفش
در ایالات متحده، خطر قرار گرفتن در معرض UV با استفاده از شاخص UV اندازهگیری میشه.
شاخص UV که توسط NWS و EPA توسعه داده شده، سطوح تشعشعات فرابنفش هر روز رو روی یک مقیاس ساده ۱ تا ۱۱+ پیشبینی میکنه.
علاوه بر انتشار روزانه شاخص UV، EPA همچنین یک هشدار UV صادر میکنه وقتی که انتظار میره سطح تشعشعات UV خورشیدی در اون روز به طور غیرمعمول بالا باشه.
عینک آفتابی: بهترین محافظت شما در برابر UV
برای محافظت بهتر از چشمهاتون در برابر اشعههای مضر خورشید، همیشه وقتی بیرون هستید عینک آفتابی با کیفیت خوب بزنید.
دنبال عینکهای آفتابی بگردید که ۱۰۰ درصد همه اشعههای UV رو مسدود میکنن. اپتومتریست شما میتونه در انتخاب بهترین لنزهای عینک آفتابی برای نیازهاتون کمکتون کنه.
برای محافظت از هر چه بیشتر پوست ظریف اطراف چشمهاتون، حداقل یک جفت عینک آفتابی با لنزهای بزرگ یا مدل پوششی که دور چشم رو میگیره امتحان کنید.
بسته به سبک زندگی بیرون از خونهتون، ممکنه بخواید عینکهای آفتابی عملکردی یا ورزشی رو هم بررسی کنید.
میزان محافظت UV که عینکهای آفتابی ارائه میدن ارتباطی با رنگ و تیرگی لنزها نداره.
برای مثال، یک لنز کهربایی روشن میتونه همون محافظت UV رو ارائه بده که یک لنز خاکستری تیره ارائه میده. اپتومتریست شما میتونه تأیید کنه که لنزهایی که انتخاب میکنید ۱۰۰ درصد محافظت UV رو ارائه میدن.
علاوه بر عینک آفتابی یو وی دار، پوشیدن کلاه لبهدار در روزهای آفتابی میتونه قرار گرفتن چشمهاتون در معرض UV رو تا ۵۰ درصد کاهش بده.
بچهها هم به محافظت UV نیاز دارن
خطر آسیب به چشمها و پوست ما از تشعشعات UV خورشید تجمعی هست – یعنی خطر با افزایش زمانی که در طول عمرتون در نور خورشید میگذرونید، همچنان افزایش پیدا میکنه.
با این در نظر گرفتن، محافظت از چشمهای بچهها در برابر خورشید اهمیت ویژهای داره. بچهها معمولاً وقت خیلی بیشتری رو نسبت به بزرگسالا بیرون میگذرونن.
در واقع، بعضی متخصصا میگن که چون بچهها معمولاً وقت قابل توجهی بیشتری رو نسبت به اکثر بزرگسالا بیرون میگذرونن، تا نیمی از قرار گرفتن در معرض UV در طول عمر یک فرد میتونه تا سن ۱۸ سالگی اتفاق بیفته.
همچنین، بچهها نسبت به آسیب چشمی ناشی از اشعههای UV آسیبپذیرتر هستن چون عدسی داخل چشم یک بچه شفافتر از عدسی بزرگسالانه و این باعث میشه UV بیشتری به عمق چشم نفوذ کنه.
مطمئن بشید وقتی بچههاتون بیرون میرن، چشمهاشون با عینک آفتابی باکیفیت خوب یا لنزهای فتوکرومیک از خورشید محافظت میشه. همچنین بچهتون رو تشویق کنید که در روزهای آفتابی کلاه بپوشه تا قرار گرفتن در معرض UV رو بیشتر کاهش بده.
نکاتی درباره عینک آفتابی و قرار گرفتن در معرض UV
برداشتهای نادرست زیادی درباره محافظت از چشم در برابر خورشید وجود داره. این نکات رو به خاطر داشته باشید:
- همه عینکهای آفتابی ۱۰۰ درصد اشعههای UV رو مسدود نمیکنن. اگه درباره میزان محافظت UV که عینک آفتابیتون ارائه میده مطمئن نیستید، اونها رو پیش چشمپزشک یا اپتومتریستتون ببرید تا ارزیابی کنن. خیلی از متخصصان مراقبت از چشم دستگاههایی دارن که میتونن میزان تشعشعات UV که لنزهاتون مسدود میکنن رو اندازهگیری کنن.
- یادتون باشه حتی وقتی در سایه هستید هم عینک آفتابی بزنید. اگرچه سایه قرار گرفتن شما در معرض UV و HEV رو تا حدی کاهش میده، اما چشمهاتون هنوز در معرض اشعههای UV که از ساختمانها، جادهها و سطوح دیگه منعکس میشن قرار میگیرن.
- عینک آفتابی در زمستون هم مهمه، چون برف تازه میتونه ۸۰ درصد اشعههای UV رو منعکس کنه و قرار گرفتن کلی شما در معرض تشعشعات UV خورشیدی رو تقریباً دو برابر کنه. اگه اسکی یا اسنوبرد میکنید، انتخاب لنزهای مناسب برای محافظت کافی UV روی پیست ضروریه.
- حتی اگه لنزهای تماسیتون UV رو مسدود میکنن، باز هم به عینک آفتابی نیاز دارید. لنزهای مسدودکننده UV فقط از قسمتی از چشم شما که زیر لنز هست محافظت میکنن. اشعههای UV هنوز میتونن به پلکها و بافتهای دیگهای که لنز نمیپوشونه آسیب برسونن. پوشیدن عینک آفتابی از این بافتهای ظریف و پوست اطراف چشمهاتون در برابر آسیب UV محافظت میکنه.
- اگه پوست و چشمهای تیره دارید، باز هم باید عینک آفتابی بزنید. اگرچه رنگ پوست تیره ممکنه خطر سرطان پوست ناشی از تشعشعات UV رو براتون کاهش بده، اما خطر آسیب چشمی از اشعههای UV برای شما همون قدر هست که برای کسی با پوست روشن وجود داره.
معاینه چشم رو فراموش نکنید
قبل از خرید عینک آفتابی، یه وقت معاینه چشم پیش یه چشمپزشک نزدیک خودتون بگیرید. حتی یه مقدار کم خطای انکساری یا یه تغییر کوچیک در نسخه عینکتون میتونه تفاوت بزرگی در دادن واضحترین و راحتترین دید در فضای باز به شما ایجاد کنه.
همه از یه روز آفتابی لذت میبرن. اما مراقب باشید و مطمئن بشید که عینک آفتابی مناسب برای محافظت از چشمهاتون در برابر اشعههای UV مضر خورشید رو دارید.